Meditatief boogschieten: de geest is het doel

tekst uitgesproken door Chris Hermans op 7 mei;
Tekstredactie door Zen- en Dürckheimcentrum Antwerpen


Onze geest is als een grote eikenboom. Met het oog op het enorme potentieel van zulk een boom moet het zaad lang op voorhand geplant worden want het duurt wel 100 jaar voordat je een eikenboom hebt, die naam waardig. De boom moet met zorg, geduld en liefde behandeld worden...

Bij het meditatief boogschieten zijn de techniek, de bewegingen, de meditaties zeer belangrijk. En het technische luik mag je niet onderschatten of verwaarlozen. Het onderwijzen van de techniek is namelijk de opstap naar het spirituele niveau. Oude kyudomeesters herhaalden en onderwezen vaak dat ‘schieten met techniek het schieten verbetert maar schieten met ‘spirit’ de mens verbetert.
De praktijk van het meditatief boogschieten heeft weinig te maken met zware fysieke inspanning. Het is de spirituele kant van het boogschieten die juist des te belangrijker is.
Wanneer de geest zwak en verward is, zal zich dat weerspiegelen in het schieten: het zal dof of futloos zijn. Maar als de geest sterk is, zal men zijn als een diep stromende rivier: kalm aan de oppervlakte maar met onweerstaanbare, verborgen kracht in de diepte. Vergelijk dat maar eens met iemand met een innerlijke krachteloze geest. Hij is als een klein beekje, het lijkt misschien wel krachtig door al het lawaai en de turbulentie maar feitelijk verbergt dit het gebrek aan diepte en ware kracht.

Zelfbeheersing (ook in de bewegingen) en emotionele stabiliteit zijn belangrijke attitudes voor de ontwikkeling van iemands geest en voor het beoefenen van meditatief boogschieten (alhoewel dit in de praktijk geen ‘must' is).
Sommige mensen zullen misschien vragen stellen bij en kritiek hebben op de eenvoudige, haast ceremoniële handelingen. Misschien worden deze attitudes gezien als een inperking van de creativiteit. Maar ware creativiteit komt voort uit een stille, rustige geest waarbij het intuïtieve het overneemt.
De bewegingen bij het meditatief boogschieten en het beperkte ritueel zijn er om de analytische, denkende geest tot rust te brengen en de schutter te brengen tot een bewustzijnstoestand van 'mushin '(no-mind). Het is een bewustzijnstoestand waar de "overblijfselen van gedachten worden geëlimineerd en alleen zuivere gedachten blijven" (Onuma sensei).

Misschien is het belangrijk om te vermelden dat het meditatief boogschieten op zich onze problemen niet zal oplossen, noch zal het iets toevoegen aan ons leven, tenminste niet bij de aanvang.
Meditatief boogschieten lijkt eenvoudig maar is in wezen bedrieglijk complex en zeer gelaagd. Onuma sensei zei vaak dat het beoefenen van kyudo hem vaak het gevoel gaf van 'een blinde schildpad in het midden van de oceaan, zoekend naar een rustplaats'.
Het is echter deze complexiteit die kyudo en het meditatief boogschieten maken tot zo'n dankbare instrumenten voor zelfontdekking en -onderzoek. Het beoefenen van meditatief boogschieten kan ons bevrijden van de beschermende lagen van ons ego waarachter wij ons verbergen en kan zo onze ware aard onthullen.

In die zin kan men de uitspraak verstaan: ‘Tijdens het boogschieten raken we soms het doel, maar missen we het zelf. Op andere momenten zullen we het doel missen maar raken we ons ‘zelf’. Het uiteindelijke doel is doel is ons eigen Hart te raken in de hoop dat het ploffen van de pijl in het doel ons zal wekken uit de droom van het leven en ons doet ontwaken in de ultieme staat van zijn.

Uit de Satipatthana Sutra over de vier velden van aandacht

Paragraaf 1
Aldus heb ik gehoord van de-Boeddhá, toen hij tijdelijk verbleef in Kammassadadharma, een marktstadje van de Kuru's. De Boeddha richtte zich tot de monniken: 'Monniken.' De monniken antwoordden: 'Eerwaarde meester.' De Boeddha zei: 'Monniken, er is een ongeëvenaarde weg die leidt tot zuivering, het onmiddellijke te boven komen van verdriet en zorgen, het beëindigen van pijn en angst, het bewandelen van het juiste pad en het verwerkelijken van nirwana. Dit is de weg van de vier velden van aandacht. Welke zijn die vier velden?


Welnu, monniken, een beoefenaar blijft standvastig in de observatie van het lichaam in het lichaam, toegewijd, met een helder beoordelingsvermogen, opmerkzaam, los van iedere hunkering naar en iedere afkeer van dit leven.
Hij blijft standvastig in de observatie van de gevoelens in de gevoelens, toegewijd, met een helder beoordelingsvermogen, opmerkzaam, los van iedere hunkering naar en iedere afkeer van dit leven.
Hij blijft standvastig in de observatie van de geest in de geest, toegewijd, met een helder beoordelingsvermogen, opmerkzaam, los van iedere hunkering naar en iedere afkeer van dit leven.
Hij blijft standvastig in de observatie van de objecten van de geest in de objecten van de geest, toegewijd, met een helder beoordelingsvermogen, opmerkzaam, los van iedere hunkering naar en iedere afkeer van dit leven

Paragraaf 6 (slot)
Daarom zeiden we dat deze weg, het pad van de vier grondslagen van aandacht, een ongeëvenaarde weg is, die leidt tot zuivering, het te boven komen van verdriet en zorgen, het beëindigen van pijn en
angst, het bewandelen van het juiste pad en het bereiken van nirwana. De monniken waren verrukt de leerrede van de Boeddha te horen. Zij namen de inhoud ter harte en begonnen die in praktijk te brengen.


Uit deze sutra putten we de nodige inspiratie bij het meditatief boogschieten. Wij concretiseren dit als volgt: bij het boogschieten maar ook wanneer je rustig op jouw beurt wacht om te schieten, stellen we ons voortdurend de volgende vragen:

Wat ervaar je op dit moment?

Richt je aandacht op je innerlijke gewaarwording.
Merk op welke gedachten, gevoelens en lichamelijke sensaties je hebt.
Breng je ervaringen in gedachten onder woorden (één woord )