In het boeddhisme noemt men
het overlijden “de overgang”.

Wij weten niet wat er ons
na onze overgang
staat te gebeuren.

Niemand weet dat.

Maar wij hebben wel weet van overgangen in ons leven.
Van overgangen van de ene omstandigheid in ons leven
naar een andere omstandigheid.

Onze overgang bijvoorbeeld naar het eerste leerjaar van de grote school,
De inschrijving aan de universiteit,
Onze huwelijksdag,
De geboorte van ons eerste kind,
Het overlijden, de overgang van vader of van moeder,
De overgang van een kind,
of van een goede vriend.

Wat kunnen we leren van zo’n ingrijpende overgangen in ons leven?

De meeste mensen herinneren zich gemakkelijk
de tijd voorafgaand aan zulk een overgang,
positief of negatief, of de tijd erna.

Die herinneringen zijn dikwijls vastgeklonken in verhalen,
die al ontelbare keren zijn verteld en verteld
en die een canonieke status hebben aangenomen.
Op die herinneringen, daarop zit geen speling meer.
Veel kunnen wij daarvan niet meer leren.

Maar van het beslissende moment,
van de overgang tussen de omstandigheden van voorheen
en de omstandigheden van daarna,
van het precieze moment van de overgang zelf,
van het woordeloze en verwarrende moment,
waaraan men meestal onachtzaam voorbijgaat,
daarvan valt eindeloos veel te leren,
voor wie niet onachtzaam is, voor wie wakker is.

Wat gebeurt er met ons in die fractie van een seconde?
Hoe gedragen wij ons op die plaats
waar paniek heerst en angst en een gevoel dat alles wankelt,
Waar alles op losse schroeven komt te staan?

Wat doe ik in het rijk van het complete ”niet weten”?
Is het wijs zo’n moment toe te dekken?
Zijn wij in staat om ongehinderd te zien
wat daar echt gebeurt?

Zijn wij in staat het echte feest van de keuze uit te doen,
om niet weg te lopen van de plaats waar alles mogelijk is,
en om te blijven staan het open veld van de ervaring?

Willekeurig welke overgang in het leven
die wij op een aandachtige wijze beleven
kan het begin zijn van grote wijsheid.
Elke overgang in ons leven,
kan ons een uitkijk bieden op onze ultieme overgang.

Vandaar dat wij mekaar op het hart drukken
dat leven-en-dood een ernstige zaak is,
en dat alles snel voorbijgaat,
en dat we daarom altijd wakker moeten zijn,
nooit onaandachtig, nimmer onachtzaam.

Maar naast de momenten van overgang,
die wij meemaken
in ons alledaagse leven,
zijn er ook de overgangen die wij zeer bewust
meemaken op deze werkplek,op ons meditatiekussen,
in onze Zen-praktijk.

Wanneer wij hier aandachtig zitten
samen in de Zendo of thuis alleen,
worden wij voortdurend geconfronteerd
met een eindeloze stroom van gedachten en fantasieën.
Telkens wanneer wij zulke gedachte,
kalm, vriendelijk, maar beslist los laten,
en wij rustig terug keren
naar ons aandachtig aanwezig zijn,
is er daar bijna ongezien dat kleine moment
tussen onze staat van in-verwarring zijn
en onze staat van aandachtig aanwezig zijn.

Wat gebeurt er op dat moment?
We beseffen met een soort schaamte
Dat we eens te meer in de verwarring
terecht gekomen waren.

Maar tegelijk ervaren wij
dat er zich hier een sfeer aandient
van mild mededogen
En van een natuurlijk mededogen met ons zelf
en zeer merkwaardig
van een al even natuurlijk soort mededogen ook
met alle levende wezens.
Een besef dat iedereen voortdurend,
Deze overgang moet en kan doormaken.

Hier zijn we heel even één,
Samen in groot mededogen
met al wat leeft.

Dit moment, deze overgang
is telkens weer een grote bron van vreugde
en van toenemende wijsheid

Dit is de plaats waar we heel even
“eenheid” werkzaam bezig zien of beleven,
Waar we even de energiestroom ervaren,
die door geen enkele schijn van dualiteit
gestopt kan worden
Het is deze intimiteit
met al wat leeft
die ons bevrijding brengt;.

Maar er is nog meer.

In deze Zen-oefening letten we expliciet op onze ademhaling.
Deze praktijk van met de aandacht bij de ademhaling blijven,
is zo ook op zichzelf een goede leerschool.

Telkens wanneer wij met al onze aandacht
bij onze rustige en trage
uit-ademhaling zijn geweest,
merken we daar een hapering,
waarin de ademhaling even lijkt stil te staan.
Daarna ervaren wij dan weer
de snelle en heftige beweging van het in-ademen.

Dit moment van relatieve stilstand tussen uit-en-inademen
is een overgang.
Wat gebeurt er in deze overgang?
Wat maken wij mee in deze overgang?
Wat kunnen wij hier leren?
Wat kunnen we hier leren ook,
over ons uit-ademen
En over ons in-ademen?

Wie ademt er?
Wie maakt er een overgang?
Wat ervaren wij daar?

Elke overgang in ons leven,
vanaf onze geboorte, vanaf de overgang
van de veilige besloten moeder-schoot
naar het grote open leven
in het huis van onze al-zorgende moeder, tot hier en nu.

En vanaf dan, al die ontelbare overgangen in ons alledaagse leven,
maar ook elke overgang die wij maken
hier in onze meditatie-praktijk in de zendo,

Elke overgang ook
in de onophoudelijke ademhaling
van ons lichaam zelf:
tussen het uitademen en het inademen.

Elke overgang die wij doormaken
Kan ons telkens weer een uitkijk geven,
een steeds veranderende uitkijk
en een heel persoonlijke uitkijk,
op de laatste overgang
van elk van ons,
hoe talloos wij
levende wezens, ook zijn.